maandag 28 februari 2011

Daar ga ik naar toe!


We hebben er een nieuwe supermarkt bij in het dorp. Een 'dieskoen', dat wil zeggen eentje met discountprijzen. La JV. Een naam die geheel past in het sms-tijdperk, of in de Franse génération texto. Want JV spreek je uit als 'chie wè', dat klinkt ongeveer als j'y vais, wat zoiets betekent als 'ik ga er naar toe'. La zou eigenlijk een accent grave moeten hebben, maar daar hebben we het in de génération texto niet meer over. La zou natuurlijk ook kunnen staan voor la boutique, dat maakt de naam nog beter gevonden!

La JV: 'Daar ga ik naar toe'. Stel het je in Nederland eens voor, een supermarkt die 'daar ga ik naar toe' heet. Dat je de deur uit loopt en roept: er is geen melk meer, ik ben even naar de 'daar ga ik naar toe'!

Maar Frankrijk is Nederland niet en hier werkt de naam prima en de winkel ook, geloof ik. Er is nog wat plaats op het bord. Genoeg om er nog 'j'aime' aan toe te voegen, of <3.

zondag 20 februari 2011

Gooi maar in m'n servet!

Er zitten inmiddels heel wat valse bureauvrienden bij elkaar. En het is nog lang niet alles. L'étui bijvoorbeeld is nog niet aan de orde geweest, geen etui zoals wij het gebruiken, om de pennen, potloden en gummetjes in op te bergen. De Fransen noemen dat une trousse. L'étui is de verpakking voor de cello of de bril. En dan is er nog zo'n instinker als le compas: geen kompas maar een passer (en de Franse kompas heet dan weer la boussole).

Teveel spullen voor in une chemise. Er zal iets groters moeten komen. Une serviette bijvoorbeeld. Geen servet. Geen handdoek. Maar een aktentas.

donderdag 17 februari 2011

Volgens de regel

Lijntje trekken in het Frans? Dan wel netjes met een lineaal natuurlijk. Un linéal klinkt niet slecht toch? Of misschien is het une linéale? Vaak is het zo simpel, maar niet dit keer. Het woord bestaat niet als zodanig. Wel une règle.

woensdag 16 februari 2011

Gehecht aan Parijs?


Geen valse vriend, maar wel een bureau-artikel met een heel mooie en bijzondere naam: l'attache parisienne, wij zeggen een splitpen. Waarom dit hechtpennetje zo heet is niet duidelijk.

dinsdag 15 februari 2011

Muziek bij het werk?

Wat dacht je van un trombone? Het is niet alleen een trombone, maar ook een paperclip!

zondag 13 februari 2011

Chemise in de aanbieding?

Ik had deze week een aantal chemises nodig, dus stapte ik even binnen bij la Maison de la Presse, het tijdschriftenwinkeltje in mijn dorp. Nee, het was geen vergissing! Want ik had geen (mannen)overhemd nodig, maar papieren opbermapjes en die hebben dezelfde naam: des chemises. Een vrouwenoverhemd, een bloes zeggen we meestal, is geen chemise, maar un chemisier. Zeker geen blouse, want dat is een uniformschort, bijvoorbeeld voor artsen, verplegers of apothekers. En om het even af te maken: un blouson is een jack, geen bloes dus.

Engelsensprekenden kennen ook het woord chemise en hebben er hun eigen betekenis aan gegeven, namelijk een onderjurk. Dat levert dan tussen de Fransen en Engelsen weer een valse vriend op, want een onderjurk is voor de Fransen geen chemise maar un fond de robe. Als je er goed over nadenkt is de onder-jurk er een letterlijke vertaling van (of omgekeerd?).

Afijn, euh ik bedoel enfin, ik had het over kantoorartikelen. De man in de winkel vroeg of ik mijn chemises met of zonder rabat wilde hebben. De Nederlander in mij wilde ogenblikkelijk roepen: natuurlijk met rabat! met korting, maar gelukkig bedacht ik op tijd dat er dit keer sprake was van een valse vriend van het Duitse Rabatt: korting. Ik kon kiezen tussen chemises met of zonder flapje dat naar binnen slaat.

Heel wat verwarring rond een simpel kartonnen mapje ... Berg al die valse vrienden maar zolang op als je wilt, in une chemise bijvoorbeeld, want ik ben nog niet klaar met de Franse kantoorspullen.

maandag 7 februari 2011

Par ricochet


Quand je vois ce beau bouquet de tulipes, je pense, par ricochet, au printemps en Hollande!

Deze volzin is natuurlijk gesneden (Hollandse ontbijt)koek voor je, behalve misschien par ricochet. Een mooie, beeldende, echt Franse uitdrukking. Het zit zo:

Je hebt het vast wel eens gedaan, aan zee of aan de rand van een meertje of vijver: onder een zeer schuine hoek platte stenen op het water gooien, waarbij de kunst is dat ze niet direct onder water verdwijnen maar eerst een keer, twee keer of misschien wel drie keer opspringen en over het water stuiteren. Wij noemen het keilen of het laten afketsen van stenen. De Neerlandici onder de lezers kennen misschien ook het woord ricocheren. Ook wanneer je meer dan gemiddeld thuis bent in het Engels zou je het woord ricochet kunnen kennen.
De Fransen noemen dit laten afketsen van steentjes faire ricocher: J’arrive à faire ricocher la pierre quatre fois! Het steentje zelf fait ricochet. Maar het geldt niet alleen voor steentjes natuurlijk. Ook een bal, een kogel of een willekeurig ander voorwerp peut faire ricochet, kan afstuiten, afketsen, bijvoorbeeld vanaf een muur, een auto of een persoon. Le ballon a fait ricochet contre l’arbre et est tombé dans l’eau – de bal ketste af tegen de boom en viel in het water.

Ik zie dus een mooi boeket tulpen, en wat doen mijn gedachten? Ze maken een klein sprongetje (meer is niet nodig) naar de Hollandse lente ...

Vaste uitdrukkingen met par ricochet zijn: des dommages par ricochet - indirecte schade, of une victime par ricochet - een indirect slachtoffer. Nu heb je, par ricochet, ook meteen kunnen zien dat une victime in het Frans altijd vrouwelijk is, ook al is het slachtoffer een man.