donderdag 25 augustus 2011

Het kaasplankje misgeslagen!



De zomer is bijna voorbij. En je vakantie in Frankrijk ook. Misschien denk je met weemoed terug aan je culinaire avonturen in van die onverwachte, kleine maar fijne restaurantjes. Lekker menuutje, wijntje erbij, kaas na ...

Als Nederlander gaan eten in een echt Frans restaurant (ik heb het niet over de Franse MacDo), getuigt van moed. Want voor je het weet ga je het schip in. Is het niet omdat je de gewoonten niet kent (je eet bijvoorbeeld al van tevoren het hele mandje stokbrood op), dan is het wel omdat de finesses van de Franse taal je parten spelen. En dat zou allemaal zo erg nog niet zijn, ware het niet dat de Fransen je meestal flink op je plaats zetten, en wel zo dat iedereen het hoort.

Ons Nederfrans gezin bevond zich eind juli in Langres, op de terugweg van Nederland naar Frankrijk. Langres is een stadje in het departement Haute-Marne, ongeveer halverwege de lange route van Nederland naar Zuid-Frankrijk of omgekeerd. Dus zie je er veel Nederlanders. ’s Avonds aten we in een van de plaatselijke restaurants, een ‘auberge’ met op de kaart veel regionale gerechten, stevige porties, geen liflafjes. De kaas werd gepresenteerd op een ouderwetse kaaswagen, un chariot de fromage.

Even verderop zat een Nederlands stel. Ze hadden net een keuze gemaakt uit het kaasassortiment, toen de man zich tot de ober wendde met: ‘Euhh … deux portes, s’il vous plaît’
‘Comment?’
‘Deux euhh … ports ?’
(ongeduldig) ‘J’comprends pas du tout, qu’est ce que vous voudriez?’
‘Euhh …avec le fromage ..?’
(maakt drinkgebaar)
(ober denkt een tijdje na) ‘Ahhh!! Vous voulez un porto! UN PORTO! (spreekt nadrukkelijk, op luide toon). Inmiddels hadden alle gasten uit binnen- en buitenland zich naar onze arme twee landgenoten omgedraaid om getuige te zijn van het sluitstuk van deze gratis les Franse taal en cultuur. Ober: ‘Vous savez, une porte c’est ça (wijst naar de deur), et un port c’est pour les bateaux … ‘

Tja, daar sta je dan met je goeie gedrag. Is dit weer een typisch geval van "zie je wel, die Fransen willen je gewoon niet begrijpen”? Ik denk het eerlijk gezegd niet. Want naast de taalkundige aspecten (juiste woordgeslacht, juiste spelling, juiste uitspraak) en het verschil tussen ons van de Britten overgenomen woord ‘port’ en het origineel ‘porto’, speelt er nog iets anders, namelijk de culturele dimensie. De Fransen hebben niet de gewoonte om port te drinken bij hun kaas. Want port … komt niet uit Frankrijk, maar uit Portugal. En de Fransen kiezen liever een glas dessertwijn, Franse dessertwijn natuurlijk, zoals Sauternes of Rivesaltes. Dus zat de ober op een heel andere (culturele) lijn dan de twee buitenlanders. En overstappen op een andere lijn, dat vergt veel meer inspanning dan het maken van een klein gedachtensprongetje om je gasten te kunnen volgen.

donderdag 18 augustus 2011

Over de top



Nog zo’n typisch Frans zomerartikel is le débardeur. Je kunt de naam misschien niet zo 123 thuisbrengen. Het is een hemdje, meestal voor vrouwen, strak om het lichaam, met diep uitgesneden hals en zonder mouwen. Nederlanders noemen het ook wel een top of een topje. Heb je je vakantie naar Frankrijk nog lekker tegoed? Dan zul je ze straks wel in de rekken zien hangen. De débardeurs zijn overal in de opruiming, zo aan het einde van de zomer.

Gek woord evengoed, débardeur, het klinkt niet vrouwelijk, niet elegant. Dat klopt ook wel, want de naam is afgeleid van het werkwoord débarder, en dat betekent uitladen. Un débardeur is een oude benaming voor un docker, un porteur, een sterke kerel die de handelswaar van schepen, karren en dergelijke laadt. Zo’n man heeft het natuurlijk warm en draagt …. juist, alleen een hemd. Zijn bovenkleding heeft dus dezelfde naam gekregen als hijzelf. Wanneer een man alleen in een (ouderwets) wit onderhemd rondloopt, wordt dit kledingsstuk in omgangstaal overigens meestal niet un débardeur genoemd, maar un tricot of un marcel.

Toch een heel verhaal over een luchtig zomerhemdje …

dinsdag 9 augustus 2011

Palmen op het strand










Op weg naar het Zuidfranse strand? Zie je de wuivende palmen langs de Promenade des Anglais in Nice al voor je? In het Frans kun je van deze bomen niet ongestraft des palmes maken. La palme betekent palmboom in samenstellingen als l'huile de palme (palmolie) of vin de palme (palmwijn), maar de boom "tout court" heet un palmier en diens bladeren des palmes of des feuilles de palmier. Een leuke valse vakantievriend dus. In strand- en watercontekst zijn des palmes voor de Fransen ... zwemvliezen. Het komt door de vorm, ze lijken op palmbladeren, al moet je daar bij de exemplaren op de foto links wel erg veel fantasie voor hebben.

Wat dan weer onlogisch is, is dat er Franse koekjes bestaan die des palmiers heten. Het zijn een soort krakelingen die in de verte iets weg hebben van een palmblad, maar niet van een palmboom! Bij de bakker liggen ze soms in reuze afmetingen. Lekker als goûter, zo weet je zeker dat je voor acht uur 's avonds geen trek meer hebt ...


Loop je deze vakantie op de Boulevard de la Croisette in Cannes, dan zul je bij la palme vooral aan het gouden exemplaar denken dat de stad wereldberoemd maakt: La Palme d'or, de Gouden Palm van het Filmfestival van Cannes.

Lekker snorkelen tussen de rotsen? Dan liggen er nog meer valse vrienden voor je op de loer. Je hebt namelijk niet alleen des palmes nodig, maar ook un masque, en dat is in dit verband geen masker, maar een duikbril. Verder komt er un tuba aan te pas, een snorkel, geen tuba!

Nee, dan hebben waterdieren het een stuk gemakkelijker, duikbril en snorkel hebben ze niet nodig en hun zwemvliezen zijn geïntegreerd, ze hebben des pattes palmées. En valse vrienden? Het zal ze een zorg zijn.